Vlooien- en tekenbestrijding voor honden ook op de markt voor mensen?
Vlooien- en tekenbestrijdingsmiddelen met orale toediening voor honden zijn de laatste jaren erg in opmars. Er zijn inmiddels verschillende merken verkrijgbaar met een soortgelijke werking: de hond eet een tablet en krijgt het bestrijdingsmiddel binnen dat zich verspreid via de bloedbaan. Een bijtende teek of vlo zal snel sterven zodra hij in aanraking komt met dat bloed. Deze werkzame stoffen zijn nu onderzocht op effectiviteit tegen een diersoort die de mens ernstig in gevaar brengt: de mug.
De ziekte malaria eist jaarlijks honderdduizenden levens en is één van grootste bedreigingen van de volksgezondheid in bijvoorbeeld Afrika. De infectieziekte wordt overgedragen door muggen, waardoor veel mensen in korte tijd besmet kunnen raken. Een mug van gemakkelijk meerdere mensen besmetten als hij bloed van ze drinkt. In landen waar malaria voorkomt is dit dan ook een groot probleem waarvoor continu een zoektocht gaande is naar nieuwe methodes ter preventie en bestrijding. Hierin lijkt een nieuwe stap gezet die veelbelovend lijkt. En verrassend genoeg is ongediertebestrijding ontwikkeld voor honden hierin de sleutel!
Onderzoekers van onder andere Calibr, Scripps Research en het Nederlandse bedrijf TropiQ Health Sciences keken naar de werking van isoxazolines op zandvliegen en muggen die onder andere malaria en het zika-virus verspreiden. Onder isoxazolines vallen onder andere de werkzame stoffen fluralaner in Bravecto en afoxolaner in Nexgard. Terwijl de insecten moeilijk uit te roeien zijn omdat ze steeds vaker resistentie opbouwen tegen de middelen die tot nu toe werden gebruikt, zijn de isoxazolines wel effectief in de bestrijding hiervan. Het onderzoeksteam kwam erachter dat door een derde van een populatie in één gebied te beschermen met isoxazoline, de besmetting met ziektes overgebracht door insecten met wel 97% kon afnemen. Malaria eist jaarlijks veel levens in vooral Afrikaanse landen, waar de ziekte wordt overgebracht door muggen. Het zika-virus verspreid zich ook via muggen en zorgt voor aangeboren afwijkingen bij kinderen wiens moeder besmet was met het virus ten tijde van de zwangerschap. Het zika-virus komt inmiddels in 90 verschillende landen voor.
In samenwerking met Imperiale College Londen werd gebruik gemaakt van computermodellen om het effect te testen als 30% van een populatie in een gebied werd beschermd met isoxazoline. Op deze manier kon het zika-virus met 97% worden teruggedrongen. Voor malaria stond dit percentage op meer dan 70%. Dit percentage kan variëren afhankelijk van de grootte van het gebied waarover de populatie zich verspreid. In grotere gebieden kan het percentage daarom lager uitvallen, maar met de huidige cijfers over jaarlijkse malaria-slachtoffers kan dit alsnog miljoenen levens sparen. Het team schat in dat de stof in een humane dosis bescherming biedt voor zo’n 50-90 dagen. Dit maakt het middel geschikt om toe te dienen aan mensen in gebieden die kwetsbaar zijn voor epidemieën. Epidemieën zijn vaak seizoensgebonden, waardoor het aantal slachtoffers beperkt kan blijven door mensen voor aanvang van het riskante seizoen te behandelen.
Omdat de mug wel eerst in contact moet komen met bloed van een behandelde persoon zal het middel niet altijd besmetting voor de individu kunnen voorkomen. Het is dan ook geen vervanging voor een vaccinatie of doeltreffende behandeling. Wel zorgt de preventieve behandeling ervoor dat de mug na die ene beet zal sterven en niet meerdere mensen kan infecteren. Hierdoor kan het behandelen van een relatief klein deel van een groep een positief effect hebben op grote schaal. Ook blijkt de werkzame stof effectief tegen het verspreiden van leishmania, een ziekte overgebracht door zandvliegjes die zowel bij mensen als honden een langdurige, soms chronische ziektebeeld kan veroorzaken. Deze zandvliegjes zijn inheems in onder andere landen rond de Middellandse zee.
Het onderzoeksteam is positief gestemd over het effect van de werkzame stof van deze veterinaire producten. Het middel bleek effectief tegen insecten die voorheen steeds vaker een resistentie wisten op te bouwen voor veelgebruikte bestrijdingsmiddelen. Dit is voor het eerst dat isoxazolines worden overwogen voor humaan gebruik. Het zal daarom enige jaren duren om de werkzame stof om te zetten in een product dat doeltreffend en veilig gebruikt kan worden door mensen. De volgende stap zal zijn om de werkzaamheid van de stof voor humaan gebruik verder te onderzoeken; iets dat naar schatting zo’n 2 jaar in beslag zal nemen. Het zal daarom ook nog wel even duren voordat mensen zichzelf tegen malaria kunnen beschermen door middel van een smakelijke tablet.
bron
A well-known animal health drug could stop outbreaks of malaria and Zika virus