Transport huisdieren en dierlijke producten zoals sperma stukken strenger
Animal Health Law vanaf 21 april in werking.
21 April 2021 is een belangrijke datum voor diergezondheid. Op dat moment treedt de nieuwe Animal Health Law definitief in werking. Deze Europese wet, officieel de “Verordening (EU) 2016/429 van het Europees Parlement en de Raad van 9 maart 2016 betreffende overdraagbare dierziekten en tot wijziging en intrekking van bepaalde handelingen op het gebied van diergezondheid (diergezondheidswetgeving)” is niet nieuw, in die zin dat het merendeel van de teksten al in 2016 werd geformuleerd. Vanaf 21 april 2021 echter moeten alle lidstaten ook daadwerkelijk voldoen aan de wet, zo zullen we hem hier maar blijven noemen, en eventuele nationale regelgeving moet aan de wet voldoen.
Ziektes en illegale handel
De voornaamste bedoeling van de wet (feitelijk een lijst met 173 verschillende punten) is om op Europees niveau een set van maatregelen te creëren die overdraagbare dierziektes zoveel mogelijk moeten voorkomen. Dergelijke dierziektes kunnen een verwoestend effect hebben op individuele dieren, dierpopulaties, houders van dieren en de economie, aldus punt 1. Niet dat allerlei maatregelen nu nieuw zijn, maar tot nu toe stonden die in een scala van verschillende regelgevingen en verordeningen. De nieuwe wet moet ze allemaal in één verordening samenbrengen. De verordening gaat niet over alle dierziektes overigens, dieren kunnen lijden aan een groot aantal besmettelijke of niet-besmettelijke ziekten. Veel ziekten kunnen worden behandeld, of hebben enkel gevolgen voor het betrokken dier, of verspreiden zich niet naar andere dieren of naar mensen. Anderzijds kunnen overdraagbare ziekten ruimere gevolgen voor de dier- of volksgezondheid op populatieniveau hebben. De regels inzake diergezondheid in deze verordening moet uitsluitend tot laatstgenoemde ziekten worden beperkt.
Een belangrijk effect van deze wet/verordening zou ook de aanpak van de illegale dierenhandel -veelal hondenhandel- moeten zijn. Daarvoor moet de wet inderdaad wel door alle lidstaten rigoureus worden geïmplementeerd. Dat landen daar daadwerkelijk mee bezig zijn blijkt uit de aangekondigde regelgeving die komende zomer in Nederland komt. Want elke fokker, handelaar etc. dient zich te registreren, en dat is een direct uitvloeisel van deze wet. Deze registratie, die in Nederland dus voor bedrijven en particulieren gaat gelden, moet ook in alle andere lidstaten op de een of andere manier worden ingevoerd, tenzij de invoering al gedaan is. België registreert bijvoorbeeld al langer op een iets ander niveau. Deze registratie -door heel Europa- garandeert (nu ja, er zullen altijd wel mazen zijn) dat elk dier terug herleid kan worden naar de fokker, en dat de fokkers en handelaren van die dieren met de eerder genoemde ziektes dus eenvoudig opgespoord kunnen worden. De gewetenloze fokkers zullen niet blij zijn met een dergelijk opsporingsmechanisme, dus de registratie is straks wel een “kwaliteitscertificaat.” Wat volgens critici nog te weinig gereguleerd blijft is de registratie achteraf, het volgsysteem voor de dieren, want ook bij verkoop naar nieuwe eigenaren moet dit te volgen blijven. Nationale databases zullen dus uiteindelijk allemaal internationaal gekoppeld moeten worden. Zover is het voorlopig nog niet.
Heel erg globaal samengevat wil de nieuwe verordening regels vaststellen met betrekking tot de preventie en bestrijding van dierziekten die kunnen worden overgedragen op dieren of mensen. Ziektes komen in categorieën en moeten vroegtijdig worden opgespoord. Een lange lijst met allerlei dierziektes is opgenomen, rabiës is daarin de voor honden voornaamste aandoening, parvo en dergelijke worden (nog) niet genoemd. Maar op basis van een aantal criteria kan de lijst simpelweg worden uitgebreid. De wet stelt eisen aan de registratie en goedkeuring van inrichtingen en vervoerders en de verplaatsingen en de traceerbaarheid van dieren, levende producten en producten van dierlijke oorsprong binnen de Unie. Dus niet alleen levende dieren, ook producten van dierlijke oorsprong vallen onder de regelgeving. Apart wordt ook gelet op dieren en dierlijke producten die de EU van buiten het Schengengebied binnenkomen. En let op, niet alleen commercieel, ook gewone verplaatsingen van particulieren met hun hond vallen hieronder!
Aan “exploitanten”, een verzamelterm voor iedereen die zich met dieren bezig houdt (alleen particuliere houders van gezelschapsdieren en dierenartsen vallen hier niet onder) wordt een aantal eisen gesteld om zo de kans op ziektes zoveel mogelijk te voorkomen. Dat gaat o.a. om hygiëne, beveiliging, welke mensen er wel en niet mogen komen etc. Ook moeten exploitanten voldoen aan minimale kennisvereisten, door opleiding -soms door ervaring- verkregen. Strikt kijkend naar de broodfok, zullen de “schuurfokkers” hier nooit aan kunnen of willen voldoen. Vraag is wel hoe de handhaving hier in elk individueel land mee omgaat. De verordening stelt niettemin ook dat elk land over voldoende mensen en materialen/laboratoria moet beschikken om naleving van de wet mogelijk te maken, al dan niet gedelegeerd aan dierenartsen.
Zowel landen als laboratoria, handhavingsinstanties, dierenartsen en de exploitanten zelf hebben een meldplicht als er een besmettelijke ziekte opduikt, of als er ongewone sterfte is. Uiteindelijk dient het land zelf hiervan melding te doen bij de EU. Elk land verplicht zich ook om uitroeiingsprogramma’s in te stellen voor besmettelijke ziektes die in de lijst zijn opgenomen, of minimaal zoveel mogelijk te doen om de ziekte in te perken. De verordening voorziet verder in een reeks aan maatregelen als er een ziekte wordt vastgesteld, het instellen van vaccinatievoorraden, noodvaccinaties etc.
Reizen met dieren
De EU heeft -zij het minimaal- ook wijzigingen aangebracht in het reizen met dieren bij niet-commercieel verkeer. Onder niet-commercieel verkeer valt elke verplaatsing waarbij het NIET de bedoeling is een gezelschapsdier te verkopen of de eigendom ervan over te dragen. De regel van maximaal vijf dieren ouder dan zes maanden blijft van kracht, tenzij de dieren voor een wedstrijd of tentoonstelling worden meegenomen. Dat moet wel schriftelijk aangetoond kunnen worden, met andere woorden, de inschrijving voor de wedstrijd of tentoonstelling moet mee. Overigens is er ook een dierenartsenverklaring nodig die aangeeft dat de dieren op het moment van reizen geen ziekteverschijnselen tonen, of uit een gebied met ‘beperkende maatregelen’ komen. Wie zes honden meeneemt voor vakantie valt -hoe apart ook- onder andere, strengere handelsregels. De NVWA (Nederland) of de FAVV (België) kunnen daar meer info over geven.
Er is één nieuwe maatregel: Wie -niet-commercieel- een hond voor een ander meeneemt moet goed opletten. “Wanneer het niet-commerciële verkeer van een gezelschapsdier door een gemachtigde persoon wordt verricht, moet dat niet-commerciële verkeer binnen vijf dagen na de verplaatsing van de eigenaar van het gezelschapsdier plaatsvinden.” Hoe dit moet worden gecontroleerd is niet beschreven, maar deze toevoeging lijkt ook weer gericht op het beperken van de mogelijkheden om dieren onder het mom van “niet-commercieel” door derden, vaak vrijwilligers, zonder handelspapieren en de juiste controles te laten verschepen. Veel “stichtingen”, die niet over de juiste papieren, UBN-nummers (voor Nederland) en dergelijke beschikken, maken vaak gebruik van deze “vluchtbegeleiders”. Mits de controle en handhaving hierop goed is, zal dat nu dus lastiger worden. Er kunnen wel uitzonderingen voorkomen, maar die zullen apart benoemd moeten worden. Ook worden de machtigingsformulieren straks uniform door de EU vastgesteld.
Einde aan vrij verkeer sperma
Voor fokkers van vooral de minder grote rassen, qua aantallen dieren, en fokkers die bepaalde reuen op het oog hebben in het buitenland wordt het een stuk lastiger. Tot nu toe was het binnen de EU mogelijk om semen, sperma, vrij te vervoeren. Alleen voor semen van buiten de EU was meer nodig. Dat vrije verkeer is voorbij. Niet direct in de Animal Health Law, maar in een zogeheten afgeleide verordening lezen we dat je alleen sperma mag gebruiken van honden die geboren zijn in de Unie, of correct zijn geïmporteerd, waarvan is vastgesteld dat ze in de dertig dagen voor sperma-afname (bij reuen) of eicel-afname (bij teven) geen infectie is geweest met het rabiësvirus en correct zijn gevaccineerd tegen rabiës, op de dag van afname van het sperma geen ziekteverschijnselen hadden, gechipt (of getatoeëerd voor oudere dieren) zijn, voldoen aan de preventieve gezondheidsmaatregelen voor andere ziekten. Dat gaat overigens niet zozeer op voor de “bekende ziekten”, maar voor behandelingen tegen de vossenlintworm als honden uit een gebied waar die lintworm, Echinococcus multilocularis, veel voorkomt. En let op, de reu mag dertig dagen voor de afname van het sperma niet zijn gebruikt voor een andere -natuurlijke- dekking.
Voor de verzending van het sperma naar een andere lidstaat moet een gezondheidscertificaat worden opgemaakt. De exploitant moet, net zoals voor andere zendingen zoals bijvoorbeeld levende dieren en voedingswaren, vooraf een aanvraag indienen bij het FAVV (in België), de NVWA (Nederland en in andere landen bij de daartoe bevoegde instantie. Die aanvraag is bedoeld om het gezondheidscertificaat door de instantie te kunnen laten afleveren. Simpel gezegd, de dierenarts die sperma afneemt moet de instanties daarover één dag van te voren informeren.
De nieuwe Europese wet beoogt vooral om dierziektes die zich snel kunnen verspreiden even snel te kunnen opsporen en indammen. Een gewenst bijeffect is dat het de illegale handel in honden veel moeilijker gaat maken, mits er ook een effectief opsporings- en handhavingsbeleid komt. Helaas, voor de “nette” fokker, de “nette” importeur en hondeneigenaar, kunnen de nieuwe maatregelen tot extra werk en regelzaken leiden. Of de obscure fokker en handelaar met de wet tot het verleden gaat behoren? Laten we het hopen. Maar dat er ongetwijfeld mazen in de wet en in de grenzen zijn, dat weten we allang.
NB: Nederland heeft uitstel van implementatie van een aantal regels, o.a. die voor sperma-invoer, tot medio oktober 2021.
Foto bij artikel: Wuffy4252
Brondocumenten:
Verordening (EU) 2016/429 van het Europees Parlement en de Raad van 9 maart 2016 betreffende overdraagbare dierziekten en tot wijziging en intrekking van bepaalde handelingen op het gebied van diergezondheid („diergezondheidswetgeving”)
GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) 2020/686 VAN DE COMMISSIE van 17 december 2019 (Traceerbaarheid levende producten van gehouden landdieren)
VERORDENING (EU) Nr. 576/2013 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 12 juni 2013 betreffende het niet-commerciële verkeer van gezelschapsdieren en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 998/2003